Umowa o pracę jest jedną z najbardziej pożądanych przez pracowników form zatrudnienia. Powód tego jest prosty. Osoby, które zawarły ten rodzaj umowy otrzymują wiele korzyści i przywilejów. Z drugiej strony należy pamiętać, że ten typ zatrudnienia wiąże się też z konkretnymi obowiązkami i dużą odpowiedzialnością. Pewne jego elementy można też uznać za nieco ograniczające. O czym należy pamiętać, zanim zdecydujesz się na podpisanie umowy o pracę? W dzisiejszym artykule przedstawiamy 10 istotnych kwestii związanych z tym rodzajem zatrudnienia, które pomogą ci poznać jego specyfikę.
Umowa o pracę – definicja
Umowa o pracę stanowi formę nawiązania stosunku pracy. Jest to nic innego, jak czynność prawna, której podstawą jest złożenie zgodnych oświadczeń woli zarówno pracownika, jak i pracodawcy. Mówiąc prościej – składając swój podpis na tym dokumencie zarówno ty, jak i twój szef zobowiązujecie się do konkretnych obowiązków. Po stronie pracownika leży konieczność świadczenia pracy na rzecz danej firmy, pracodawca natomiast wypłaca mu za to określone wynagrodzenie.
Należy pamiętać, że w wypadku umowy o pracę kodeks pracy jest aktem, który ją reguluje. Z tego wynikają zarówno korzyści, jak i ograniczenia. Dlatego tak ważne jest, aby zdawać sobie sprawę ze swoich praw i obowiązków. Dzięki temu poczujesz się pewniej i w pełni świadomie będziesz mógł podjąć decyzję o zawarciu tego typu zatrudnienia.
1. Zawarcie umowy o pracę
Umowa o pracę najczęściej zawierana jest na piśmie. Mimo iż kodeks pracy wymaga zachowania formy pisemnej, są tu niekiedy stosowane przepisy kodeksu cywilnego. Według nich umowa jest ważna zawsze wtedy, gdy zostają ustalone wszystkie jej istotne elementy. Może być to zrobione również ustnie. W takim wypadku pracodawca jest jednak zobowiązany do przedstawienia pracownikowi na piśmie ustaleń co do stron umowy, jej rodzaju, a także warunków.
Mimo iż nie ma takiej konieczności, bezpieczniejszym rozwiązaniem jest zawsze sporządzenie umowy na piśmie. Zyskuje na tym zarówno pracownik, jak i pracodawca. W ten sposób wyeliminowana zostaje możliwość sporów między nimi. Dlatego też, o ile to możliwe, staraj się zawierać umowę o pracę w formie pisemnej.
2. Co powinna zawierać umowa o pracę?
W przypadku umowy o pracę jej wzór może wyglądać w różny sposób. Najważniejsze jednak, aby posiadała ona wszystkie niezbędne elementy. Dlatego zawsze przed podpisaniem dokumentu sprawdź, czy pracodawca zawarł w niej następujące kwestie:
- Strony umowy (dane pracownika oraz podmiotu, który jest pracodawcą)
- Rodzaj umowy o pracę
- Datę zawarcia umowy
- Termin rozpoczęcia pracy (może być inny niż data zawarcia umowy)
- Rodzaj wykonywanej pracy
- Miejsce wykonywania pracy
- Wymiar czasu pracy
- Określona wysokość wynagrodzenia (wraz ze wskazaniem składników pensji)
- Podpisy pracownika i pracodawcy
3. Obowiązek informacyjny pracodawcy
Podpisanie dokumentu będącego podstawą umowy o pracę to jednak nie wszystko. Pracodawca ma także obowiązek poinformowania cię o pewnych kwestiach. Musi to zrobić do 7 dni od zawarcia umowy. Informacje, jakie powinieneś otrzymać dotyczą:
- Częstotliwości wypłat pensji (wynagrodzenie nie może być wypłacane rzadziej niż raz w miesiącu)
- Dobowej i tygodniowej normy pracy (określenie ile godzin dziennie i tygodniowo będziesz pracować)
- Wymiaru urlopu wypoczynkowego (ile dni wolnych ci przysługuje i kiedy nabędziesz do nich prawo)
- Długości okresu wypowiedzenia
Oprócz tego, po twojej stronie leży konieczność zapoznania się z regulaminem pracy. Zawiera on informacje związane z:
- Godzinami, na które przypada pora nocna
- Terminem i sposobem wypłacania wynagrodzenia
- Sposobem potwierdzania obecności w pracy i usprawiedliwiania nieobecności
Jeżeli w twojej pracy nie ma regulaminu, powyższe dane powinieneś otrzymać na piśmie od pracodawcy.
4. Rodzaje umów o pracę
Istnieje kilka rodzajów umów o pracę. Podpisywane są one w zależności od potrzeb i preferencji pracodawcy lub pracownika. Za najlepszą formę zatrudnienia uznawana jest umowa o pracę na czas nieokreślony. Oznacza to, że nie ma z góry określonego terminu, w którym ustanie lub wygaśnie stosunek pracy.
Oprócz tego, możliwe jest także zawarcie terminowej umowy, czyli umowy o pracę na czas określony. W tym wypadku termin ustania stosunku pracy jest ustalony. Co ważne, ten typ umowy może być zawarty tylko na okres 33 miesięcy. Poza tym, istnieje także limit co do ilości tego typu umów u jednego pracodawcy. Zgodnie z przepisami trzecia umowa o pracę na czas określony automatycznie staje się umową bezterminową.
Do terminowych umów o pracę zalicza się także umowa o pracę na zastępstwo. W tym wypadku pracownik przejmuje po prostu obowiązki osoby, która pozostaje przez określony czas na zwolnieniu.
Ponadto, pracodawca chcąc sprawdzić predyspozycje i umiejętności zatrudnianej osoby, może także zaproponować jej umowę o pracę na okres próbny. Należy jednak pamiętać, że jej długość nie może przekraczać 3 miesięcy.
5. Masz obowiązek dostarczenia wstępnych badań lekarskich
W przypadku umowy o pracę, konieczne jest przedstawienie wstępnych badań lekarskich. Dzięki temu pracodawca będzie mieć pewność, że twój stan zdrowia nie stanowi przeciwwskazań do wykonywania pracy na danym stanowisku. Dlatego też przed przystąpieniem do wykonywania swoich obowiązków musisz dostarczyć odpowiednie orzeczenie lekarskie. Koszty badań będą pokryte przez pracodawcę.
6. Musisz odbyć szkolenie BHP
Zanim zaczniesz pracę, powinieneś też przejść szkolenie BHP. To istotna kwestia i pracodawcy nie powinni o niej zapominać. Przy podpisaniu umowy o pracę są zobowiązani do przeszkolenia nowego pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Taki krótki kurs musi odbyć się w godzinach pełnionych obowiązków i finansowany jest przez pracodawcę.
7. Zawierając umowę o pracę przysługują ci uprawnienia pracownicze
Zasady umowy o pracę określone są przez prawo pracy. Z tego wynika szereg przywilejów, jakie przysługują pracownikowi. Dzięki tej formie zatrudnienia, będziesz mieć prawo do:
- Płacy minimalnej (w 2018 r. wynosi ona 2100 zł brutto)
- Urlopu wypoczynkowego. Dla wielu osób to istotna kwestia. Dzięki temu masz dostęp do dni wolnych, za które otrzymasz wynagrodzenie. W przypadku umowy o pracę urlop może mieć wymiar 20 lub 26 dni rocznie
- Naliczania lat do stażu pracy
- Płatnych nadgodzin
- Zasiłku chorobowego
- Płatnego urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego
- Odprawy za zwolnienie z pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy
- Ekwiwalentu za niewykorzystany urlop
- Ochrony przed zwolnieniem (dotyczy to kobiet w ciąży oraz osób w wieku przedemerytalnym)
- Dni wolnych na poszukiwanie nowej pracy
W przypadku tego typu zatrudnienia odprowadzane są też składki ZUS, jak ubezpieczenie emerytalne, rentowe, wypadkowe, chorobowe i zdrowotne.
Wszystkie wymienione powyżej uprawnienia stanowią znaczące różnice między umową o pracę a umową zleceniem i innymi umowami cywilnoprawnymi.
8. Na umowie o pracę masz określone obowiązki
Mimo wielu zalet i korzyści, jakie daje umowa o pracę, widoczne są także pewne jej ograniczenia. Jak mogłeś dowiedzieć się z punktu dotyczącego elementów tej umowy – jesteś zobowiązany do wykonywania swojej pracy w określonym miejscu i czasie. Oznacza to, że w pełni podlegasz swojemu pracodawcy i musisz dostosować się od narzuconych przez niego wymogów. Ponadto, jesteś zobowiązany do wypełniania swoich obowiązków służbowych samodzielnie, więc nie możesz zlecić ich osobie trzeciej (jak może stać się w wypadku umowy zlecenia lub umowy o dzieło).
9. Rozwiązanie umowy o pracę
Jako że umowa o pracę obwarowana jest prawnie, jej rozwiązanie również odbywa się na ściśle określonych zasadach. Przede wszystkim powinno być ono zawarte na piśmie. Wypowiedzenie umowy o pracę możliwe jest:
- Za porozumieniem stron
- Za wypowiedzeniem (ze strony pracodawcy lub pracownika)
- Bez wypowiedzenia z winy pracownika (tzw. zwolnienie dyscyplinarne) lub z winy pracodawcy
- Gdy upłynął czas, na jaki została zawarta
- Wraz z ukończeniem pracy, dla której wykonania umowa została zawarta
10. Obowiązuje cię okres wypowiedzenia
Gdy dochodzi do rozwiązania umowy o pracę, konieczne jest, abyś odbył okres wypowiedzenia. Oznacza to, że mimo iż chcesz zakończyć współpracę, musisz jeszcze przepracować określoną liczbę dni. Wyjątkiem jest tu tzw. porozumienie stron oraz zwolnienie dyscyplinarne. W pozostałych przypadkach przy umowie o pracę okres wypowiedzenia cię obowiązuje.
W przypadku umowy na okres próbny okres wypowiedzenia wynosi kolejno:
- 3 dni w wypadku, gdy umowa taka została zawarta na mniej niż 2 tygodnie
- 1 tydzień, gdy okres próbny wynosi ponad 2 tygodnie
- 2 tygodnie, gdy okres próbny ma trwać 3 miesiące
Jeśli chodzi o umowę o pracę na czas nieokreślony okres wypowiedzenia wynosi:
- 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony mniej niż 6 miesięcy
- 1 miesiąc, gdy zatrudnienie wynosiło przynajmniej 6 miesięcy
- 3 miesiące, gdy przepracowane zostały minimum 3 lata
Przy umowie o pracę na czas określony, okres wypowiedzenia kształtuje się tak samo.
Jak łatwo zauważyć, umowa o pracę posiada wiele zalet, choć nie jest też wolna od wad. Dlatego, jeśli pracodawca zaproponuje ci tę formę zatrudnienia dobrze przemyśl, czy oferowane warunki ci odpowiadają. Upewnij się również, czy dopełnione zostały wszystkie formalności. W wypadku tej, jak i wszystkich innych umów jest to niezwykle ważne.
Podpisanie pierwszej umowy o pracę jeszcze przed tobą? Nie martw się, każdy kiedyś zaczynał. Dzięki naszemu poradnikowi wiesz już, na co powinieneś zwrócić szczególną uwagę. Teraz wszystko leży w twoich rękach. Zapoznaj się z ofertami pracy dostępnymi na Absolvent.pl i znajdź pracodawcę, który zaproponuje ci najlepsze warunki zatrudnienia!
