Umowa o dzieło jest jedną z umów cywilnoprawnych. Stanowi jednak bardzo specyficzny przypadek. Dzięki niej pracodawca jest w stanie znacząco zaoszczędzić na kosztach. Z drugiej strony pod pewnymi względami korzysta na tym też pracownik – dzięki pracy na umowę o dzieło może zarobić po prostu więcej niż w wypadku innych form zatrudnienia. Należy jednak pamiętać, że pieniądze to nie wszystko. Oprócz zalet związanych z lepszymi dochodami umowa o dzieło ma też kilka znaczących minusów. Dlatego też, zanim zdecydujesz się podjąć pracę na takich zasadach, musisz wiedzieć, z czym się to wiąże.
Co to jest umowa o dzieło?
Umowa o dzieło nazywana jest też czasem potocznie umową rezultatu. Już sama terminologia wskazuje, na czym polega ta forma zatrudnienia. Istotny jest tu efekt końcowy pracy, a nie sam jej przebieg. Przedmiotem umowy o dzieło muszą być więc czynności, które prowadzą do powstania określonego rezultatu.
Zawarcie tego typu zatrudnienia wiąże się z obowiązkami obu stron – zarówno pracodawcy, jak i pracownika. Osoba, która przyjmuje zlecenie zobowiązuje się do wykonania go, natomiast zlecający obiecuje jej w zamian za to konkretne wynagrodzenie.
Jeśli chodzi o umowę o dzieło, przykładem takiego zadania mogą być, m.in. dostarczenie wytworów o charakterze materialnym (np. namalowanie obrazu, zrobienie rzeźby, skręcenie stołu, napisanie artykułu) lub niematerialnym (np. wymyślenie algorytmu czy organizacja wydarzenia).
Mimo iż ta forma zatrudnienia zyskuje na popularności, duża część osób decydujących się na podpisanie umowy o dzieło nie zdaje sobie sprawy, na czym ona tak naprawdę polega. Dlatego też przedstawiamy 10 głównych kwestii, o których powinieneś bezwzględnie pamiętać.
1. Zawarcie umowy o dzieło
Jeśli chodzi o umowę o dzieło, wzór takiego dokumentu nie jest odgórnie narzucony. Mimo to, warto zawrzeć w nim wszystkie najważniejsze kwestie. Leży to w interesie zarówno zleceniodawcy, jak i wykonawcy dzieła. Do niezbędnych informacji należy:
- Wyznaczenie stron umowy (osoby zlecającej wykonanie dzieła i osoby, która je wykonuje)
- Określenie przedmiotu umowy o dzieło (opis tego, co należy wykonać)
- Wysokość wynagrodzenia
- Wyznaczenie terminów: rozpoczęcia wykonywania dzieła oraz daty jego zakończenia
- Podpisy zlecającego i wykonującego dzieło.
Oprócz tego, w zależności od charakteru pracy można również dołączyć ustalenia dotyczące, np. zaliczek, kar umownych i odszkodowań.
2. Umowa o dzieło a ZUS
Przy umowie o dzieło składki nie są odprowadzane. To bardzo istotna kwestia. Oznacza to bowiem, że nie masz możliwości korzystania z dostępu do usług publicznej służby zdrowia (o ile nie posiadasz ubezpieczenia z innych źródeł). Jest to spora różnica między umową o dzieło a umową zleceniem. W tym wypadku nie możesz też złożyć wniosku do pracodawcy o dobrowolne ubezpieczenie chorobowe. Dla wielu osób może to być duże utrudnienie. Brak ubezpieczenia przy umowie o dzieło jest jednym z czynników, które zniechęcają do podjęcia tego typu pracy. Utrudnienia w dostępie do opieki medycznej to jednak nie wszystko. Musisz także pamiętać, że w wypadku umowy o dzieło, emerytura również nie jest ci naliczana.
Zleceniodawca nie opłaca więc żadnych składek na ubezpieczenie zdrowotne, emerytalne, rentowe, chorobowe czy wypadkowe. Wyjątkiem jest tu umowa o dzieło z własnym pracownikiem. Gdy jesteś zatrudniony u danego pracodawcy, a oprócz tego wykonujesz na jego rzecz umowę o dzieło – będzie od musiał odprowadzać od niego składki.
3. Umowa o dzieło a urlop
Przy umowie o dzieło urlop ci nie przysługuje. Wynika to z faktu, że ten rodzaj zatrudnienia regulowany jest przez kodeks cywilny, a nie kodeks pracy. Dlatego też nie możesz wziąć dni wolnych i otrzymać za nie pieniędzy. Aby otrzymać umówioną zapłatę musisz najpierw wywiązać się z powierzonego ci zadania.
4. Pracujesz kiedy chcesz, gdzie chcesz i ile chcesz
Umowa o dzieło daje ci dużą elastyczność. Nie musisz przesiadywać w biurze – tak naprawdę możesz pracować z dowolnego miejsca na świecie (o ile charakter dzieła na to pozwala). Poza tym nieważne, w jakich godzinach pracujesz. Wolisz wykonywać swoje obowiązki w nocy? Nie ma problemu. A może preferujesz godziny poranne? Proszę bardzo. Wszystko jest kwestią twoich chęci i preferencji. Nie musisz też pracować 8 godzin dziennie. Istotne jest, abyś zrealizował dzieło w określonym terminie. Ile czasu na to poświęcisz zależy tylko od ciebie. Jeżeli wystarczą ci 2 godziny pracy dziennie, aby wywiązać się z umowy – nikt nie może mieć o to do ciebie pretensji. Jest to wygodne rozwiązanie, które daje dużą dawkę elastyczności. Pamiętaj jednak, że działa to też w drugą stronę. Może zdarzyć się tak, że będziesz musiał przeznaczyć na pracę 12 godzin dziennie, aby zdążyć na czas.
5. Możesz zlecić wykonanie dzieła komuś innemu
W wypadku umowy o dzieło liczy się rezultat. Nie jest jednak powiedziane, kto ma się przyczynić do powstania finalnego dzieła. Daje ci to możliwość współpracy z innymi. Nie musisz pracować samodzielnie. Część swoich obowiązków możesz przekazać osobie trzeciej. Tak naprawdę możesz także zlecić wykonanie dzieła komuś innemu w całości. Musisz jednak uważać na zapis w umowie – jeżeli pojawi się tam adnotacja dotycząca tego, że zadanie ma zrealizować konkretna osoba (czyli ty), nie będziesz miał już takiej możliwości.
6. Jako wykonawca dzieła możesz przenieść swoje prawa autorskie
Wykonując dane dzieło, stajesz się jego autorem. Masz więc do niego prawa autorskie. Dzieje się tak, np. w wypadku napisania artykułu czy skomponowania utworu muzycznego. W takiej sytuacji, aby zleceniodawca mógł swobodnie korzystać z wykonanego przez ciebie zadania, w umowie musi znaleźć się zapis o przeniesieniu praw autorskich.
7. Umowa o dzieło - opodatkowanie
W wypadku umowy o dzieło koszty zatrudnienia są bardzo niskie, co związane jest z brakiem konieczności odprowadzania składek.
Przy umowie o dzieło podatek musi być jednak odprowadzony. W momencie, gdy jej kwota jest niższa niż 200 zł brutto, zastosowanie ma tzw. zryczałtowany podatek. Oznacza to, że odliczany jest podatek w wysokości 18%, bez konieczności uwzględniania kosztów przychodu.
Gdy umowa zawarta jest na kwotę powyżej 200 zł brutto, zaliczka na podatek dochodowy kształtuje się na poziomie 18%. Oprócz tego zastosowanie mają też koszty uzyskania przychodu umowy o dzieło w wysokości 20 %. Dotyczy to zwykłych umów tego typu. Sprawa wygląda inaczej w wypadku umowy o dzieło z prawami autorskimi – wówczas koszty uzyskania przychodu to 50%.
Oznacza to także, że powinieneś pamiętać jeszcze o dwóch kwestiach. Pracodawca musi wystawić ci PIT 11, a ty zobowiązany jesteś do złożenia PITu 37 i rozliczenia się z dochodu.
8. Wyższe wynagrodzenie
Jako że umowa o dzieło nie podlega oskładkowaniu, a jedynie opodatkowaniu, twoje zarobki będą wyższe niż chociażby w wypadku umowy o pracę. Perspektywa lepszego wynagrodzenia potrafi skusić wiele osób. Nic dziwnego – kwestie związane z finansami zdecydowanie przemawiają na korzyść tego typu rozwiązania.
Aby wyliczyć, ile pieniędzy dostaniesz przy umowie o dzieło, kalkulator może ci się przydać. Narzędzia do przeliczania kwot brutto-netto bez trudu znajdziesz w Internecie. Chcemy jednak pokazać ci przykładowe obliczenia oraz porównanie z zatrudnieniem na umowę o pracę.
Przykład: Zarabiasz 2500 zł brutto. Ile zarobisz na umowie o dzieło, a ile na umowie o pracę?
- Tradycyjna umowa o dzieło: 2140 zł netto
- Umowa o dzieło z prawami autorskimi: 2275 netto
- Umowa o dzieło z własnym pracownikiem: 1820 zł netto
- Umowa o pracę: 1808 zł netto
Jak widzisz, w przypadku każdej umowy o dzieło zarobisz więcej niż pracując na etacie.
9. Będziesz mieć problem ze zdolnością kredytową
Mimo iż na umowie o dzieło możesz zarabiać więcej niż na umowie o pracę, dla banku zatrudnienie na etacie ma wyższą wartość. Chodzi tu o gwarancję i stałość dochodów. Dlatego też, jeżeli planujesz wziąć kredyt, a pracujesz jedynie na podstawie umowy o dzieło musisz liczyć się z odmową. Banki niechętnie wydają takim osobom nawet karty kredytowe, a także wstrzymują się od udzielania krótkoterminowych pożyczek.
10. Umowy o dzieło nie można wypowiedzieć
Przy tego typu umowie okres wypowiedzenia nie obowiązuje. Mimo to, pod pewnymi warunkami umowę o dzieło można rozwiązać. Zleceniodawca może zrobić to w każdej chwili bez konieczności podawania przyczyny tej decyzji, przy czym zobowiązany jest do wypłacenia części wynagrodzenia proporcjonalnego do uzyskanych do tej pory efektów.
Istnieją także pewne konkretne powody, mogące być podstawą zakończenia współpracy. Należą do nich, m.in.:
- wadliwe i sprzeczne z umową wykonanie dzieła
- duże opóźnienia zleceniobiorcy
- niezdolność do pracy
- sytuacja, gdy dzieło zostało odebrane przez zleceniodawcę, ale posiada wady, których nie da się usunąć.
W wypadku pracownika czyli zleceniobiorcy, może on zrezygnować jedynie w sytuacji, w której zamawiający dzieło nie wywiązuje się ze swoich zobowiązań i nie wykazuje chęci współdziałania.
Tak naprawdę jednak, rozwiązanie umowy o dzieło polega często na porozumieniu między zleceniodawcą i zleceniobiorcą. Wówczas żadna ze stron nie ponosi konsekwencji (chyba, że w umowie zostało zapisane inaczej).
Umowa o dzieło jest często spotykana. Stanowi dużą oszczędność dla pracodawcy, a przy tym daje także korzyści finansowe pracownikowi. Wiele osób jest jednak nieświadomych, że praca na podstawie tego rozwiązania pozbawia ich istotnych przywilejów pracowniczych. Mamy nadzieję, że po zapoznaniu się z naszym artykułem będziesz już wiedzieć, na czym polega umowa o dzieło. Jeśli kiedyś będziesz ją podpisywać – miej w pamięci wymienione przez nas kwestie. Dzięki temu będziesz w stanie podjąć dobrą i przemyślaną decyzję.
Zastanawiasz się nad zmianą pracy? A może dopiero zaczynasz swoje życie zawodowe? Już teraz zapoznaj się z ofertami pracy dostępnymi na Absolvent.pl i przekonaj się, jakie formy zatrudnienia proponują pracodawcy!
