Tak zwana dyscyplinarka to coś, czego każdy pracownik wolałby uniknąć. W końcu nikt nie chce zostać wyrzucony z pracy z własnej winy i to w dodatku z wpisem do akt. Życie pisze jednak różne scenariusze. Wystarczy jedna nieprzemyślana decyzja czy niefortunny zbieg okoliczności i zwolnienie dyscyplinarne staje się faktem. Kiedy taka sytuacja może mieć miejsce i jakie są jej konsekwencje? Odpowiedź znajdziesz w naszym dzisiejszym wpisie.
Umowę o pracę można rozwiązać w różnym trybie. Jak już wspominaliśmy w jednym z ostatnich artykułów na blogu, najbardziej korzystną formą zakończenia współpracy zarówno dla pracownika, jak i pracodawcy jest wypowiedzenie za porozumieniem stron. Osiągnięcie swego rodzaju konsensusu zawsze stanowi najlepsze rozwiązanie. Czasami jest to jednak niemożliwe. W sytuacji, w której pracownik przysparza problemów i w rażący sposób zaniedbuje swoje obowiązki, pracodawca może zastosować szczególny sposób rozwiązania umowy, jakim jest zakończenie stosunku pracy bez wypowiedzenia. Mowa tu o zwolnieniu dyscyplinarnym.
Jakie są powody zwolnienia dyscyplinarnego?
Zanim zaczniesz się zamartwiać, że pracodawca w każdej chwili może wręczyć ci dyscyplinarne zwolnienie z pracy, pamiętaj że nic nie dzieje się bez przyczyny. Jeżeli będziesz rzetelnie wypełniać swoje obowiązki i zachowywać się odpowiedzialnie, nic takiego się nie stanie. Aby uniknąć jakichkolwiek nadużyć, kodeks pracy w bardzo konkretny sposób określa jakie są powody zwolnienia dyscyplinarnego. Według art. 52 § 1 istnieją więc trzy przyczyny, w których pracodawca może cię zwolnić bez wypowiedzenia:
- Jeżeli popełnisz przestępstwo, które uniemożliwi ci dalsze wykonywanie twoich obowiązków służbowych na danym stanowisku.
Należy podkreślić, że jego charakter musi być bezpośrednio związany z rodzajem wykonywanej przez ciebie pracy. Przykładem takiej sytuacji może być kradzież dokonana przez magazyniera, sfałszowanie dokumentów przez pracownika HR, ciężkie pobicie przez ochroniarza czy przyjęcie łapówki przez policjanta. Ważną kwestią jest też to, że do naruszenia prawa musi dojść w czasie trwania umowy o pracę. Ponadto, aby za podstawę zwolnienia dyscyplinarnego podać dokonanie przestępstwa, powinno być ono oczywiste. Zwykłe podejrzenia nie wystarczą, ponieważ nie może być żadnych wątpliwości co do jego popełnienia. Oznacza to, że pracownik musi zostać złapany na gorącym uczynku lub prawomocnie skazany przez sąd. Dopiero po spełnieniu tych warunków, pracodawca może zwolnić swojego podwładnego w trybie natychmiastowym.
- Gdy z własnej winy stracisz uprawnienia, które potrzebne są ci do wykonywania danego zawodu.
Ta przyczyna dotyczy jedynie tych profesji, których wykonywanie wymaga posiadania potwierdzonych specjalnymi dokumentami uprawnień. Należy do nich, np. zawód lekarza, zawodowego kierowcy, radcy prawnego, adwokata czy pilota samolotowego. Przykładem może tu być sytuacja, w której pracownik firmy transportowej traci prawo jazdy w wyniku prowadzenia samochodu pod wpływem alkoholu. Wówczas zwolnienie dyscyplinarne jest jak najbardziej uzasadnione.
- W sytuacji, gdy w rażący sposób naruszysz swoje obowiązki pracownicze.
Ten powód zwolnienia dyscyplinarnego z pracy jest najczęściej spotykany. Kodeks pracy nie definiuje jasno przykładów ciężkiego naruszenia obowiązków służbowych. Daje to pewną swobodę pracodawcy. To na niego spada odpowiedzialność wyznaczenia obowiązków koniecznych do spełnienia na danym stanowisku i w danym zawodzie. Mimo to istnieją pewne ogólne reguły. W zgodzie z praktyką i orzecznictwem, za rażące naruszenie obowiązków pracowniczych uznaje się zazwyczaj pewne działania lub zaniechania, które były celowe lub wynikały z niedbalstwa pracownika. Należy do nich, np. kradzież lub umyślne zniszczenie mienia pracodawcy lub współpracowników, spożywanie alkoholu lub nielegalnych substancji psychoaktywnych w miejscu zatrudnienia, pojawienie się w pracy w stanie nietrzeźwości, celowe działanie na szkodę pracodawcy (np. ujawnienie konkurencji poufnych informacji dotyczących firmy), zakłócenie spokoju i porządku w miejscu pracy, niewykonanie polecenia służbowego czy niczym nieusprawiedliwione opuszczenie pracy.
Oprócz tego, za naruszenie obowiązków można także uznać spóźnianie się lub przeznaczanie czasu pracy na rzeczy z nią niezwiązane, a także nadmierne wykorzystywanie służbowego sprzętu do celów prywatnych. We wszystkich przypadkach do tych sytuacji musi dochodzić w sposób regularny i działający na szkodę firmy. To, że raz na jakiś czas zdarzy ci się nie przyjść do pracy na czas lub użyjesz telefonu służbowego do rozmowy prywatnej nie będzie podstawą do zwolnienia dyscyplinarnego. Należy też pamiętać, że pracodawca powinien w sposób szczegółowy i indywidualny przeanalizować każdą sytuację. Przykładowo, przyjście do pracy w stanie nietrzeźwym spowodowane przewlekłą psychozą alkoholową nie jest wystarczającym powodem do zwolnienia dyscyplinarnego. Dlatego też pracodawca zawsze wnikliwie powinien przyjrzeć się okolicznościom. Jeżeli ma wątpliwości co do zastosowania przesłanki ciężkiego naruszenia obowiązków pracowniczych, lepszym wyjściem będzie zwykłe wypowiedzenie.
Jak widzisz, jeśli chodzi o zwolnienie dyscyplinarne powody jego wręczenia są jasno określone przez prawo. Z jednej strony daje to pewne zabezpieczenie pracownikowi, ponieważ nie zostanie on wyrzucony z pracy bez wystarczającej przyczyny. Z drugiej – pracodawca ma możliwość natychmiastowego zakończenia współpracy z osobą, która notorycznie sprawia problemy.
Przy zwolnieniu dyscyplinarnym nie jesteś chroniony
Według prawa pewnych grup pracowników nie można zwolnić. Należą do nich, m.in. kobiety będące w ciąży lub przebywające na urlopie macierzyńskim, ludzie w wieku przedemerytalnym (którym brakuje mniej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego) oraz osoby przebywające na urlopie lub zwolnieniu lekarskim. Musisz jednak pamiętać, że ten rodzaj zabezpieczenia przed wyrzuceniem z pracy nie będzie ci przysługiwał w wypadku dyscyplinarki. Jest to szczególny przypadek, dlatego jeżeli zaistniały przesłanki dla zastosowania tej formy zakończenia umowy o pracę, musisz być przygotowany, że nie będziesz chroniony. W sytuacji, w której wiesz, że naruszyłeś swoje obowiązki pracownicze, ukrycie się w domu i udawanie choroby ci nie pomoże. Zwolnienie dyscyplinarne na zwolnieniu lekarskim jest jak najbardziej możliwe. Pracodawca nie musi czekać aż wrócisz do firmy. Co więcej, jeżeli np. popełniłeś przestępstwo lub utraciłeś uprawnienia podczas przebywania na zwolnieniu lub urlopie, twój szef również ma prawo do rozwiązania z tobą stosunku pracy w trybie natychmiastowym.
Procedura zwolnienia dyscyplinarnego
Zwolnienie dyscyplinarne pracownika powinno przebiegać według określonych procedur formalnych. Po pierwsze w gestii pracodawcy jest ustalenie czy faktycznie zaistniały przesłanki do natychmiastowego rozwiązania umowy, o czym wspominaliśmy w poprzednich akapitach. Gdy nie ma żadnych wątpliwości co do przewinień pracownika, można rozpocząć proces zwolnienia. Należy jednak pamiętać, że jeżeli na terenie firmy działa związek zawodowy lub gdy pracownik należy do związku zawodowego, pracodawca ma obowiązek skonsultować swoją decyzję z przedstawicielami organizacji związkowej. Jeżeli będą mieli oni zastrzeżenia co do decyzji o zwolnieniu dyscyplinarnym, mogą wyrazić swoją opinię w ciągu 3 dni.
W wypadku, w którym przesłanki co do dyscyplinarnego zwolnienia nie pozostawiają wątpliwości, pracodawca musi dochować odpowiednich terminów określonych przez prawo. Od chwili, w której dowiedział się o zajściu lub okolicznościach będących podstawą do rozwiązania umowy bez wypowiedzenia, ma on 30 dni na wręczenie tzw. jednostronnego oświadczenia woli. Jeżeli zrobi to później, takie zwolnienie dyscyplinarne będzie nieważne i zostanie odrzucone przez każdy sąd pracy.
Warto zaznaczyć, że najlepszym sposobem na rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia jest sporządzenie pisemnej formy oświadczenia woli. Co prawda jeśli chodzi o dyscyplinarne zwolnienie wzór tego dokumentu nie istnieje, a przynajmniej nie jest ściśle określony przez przepisy prawa pracy, jednak w interesie pracodawcy jest, aby dostarczyć tę informację pracownikowi na piśmie. W ten sposób z łatwością można uniknąć nieścisłości co do dat i terminów.
Co musi się znaleźć w treści zwolnienia dyscyplinarnego?
Nie ma szczegółowych zasad dotyczących tego, co powinno zawierać pisemne zwolnienie dyscyplinarne. Umieszczenie pewnych informacji w tym dokumencie jest jednak kluczowe. Należą do nich:
- Dane pracodawcy/pieczęć zakładu pracy
- Dane pracownika
- Informacja o rozwiązaniu umowy bez zachowania okresu wypowiedzenia
- Przyczyna, dla której pracodawca decyduje się rozwiązać umowę w trybie natychmiastowym
- Pouczenie pracownika o możliwości odwołania się do sądu pracy
- Podpis pracodawcy oraz pracownika
Zwolnienie dyscyplinarne – co dalej?
Jeżeli uważasz, że zostałeś zwolniony bezpodstawnie, możesz odwołać się od decyzji pracodawcy do sądu pracy. W wypadku, w którym twój szef nie będzie w stanie przedstawić wystarczających argumentów przemawiających za słusznością jego postanowienia – prawdopodobnie wygrasz taką sprawę. Ponadto, wszelkie uchybienia proceduralne również będą przemawiać na twoją korzyść. Jeżeli pracodawca przekroczył termin wystawienia zwolnienia dyscyplinarnego, udzielił go jedynie ustnie lub nie poinformował cię o nim w ogóle, sąd prawdopodobnie uzna rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia za nieważne. W takiej sytuacji możesz zostać nawet przywrócony do pracy lub otrzymasz odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. Bez względu na zaistniałe błędy czy nieścisłości, będziesz musiał szukać rozwiązania tej sprawy na drodze sądowej. Na odwołanie się od decyzji przełożonego masz 14 dni.
Czasem jednak mimo usilnych prób podważenia zasadności zwolnienia dyscyplinarnego, sąd stwierdza, że pracodawca postąpił słusznie wypowiadając umowę pracownikowi. Jeżeli twoje naganne zachowanie nie pozostawia żadnych wątpliwości - nie wykłócaj się. Lepiej będzie, jeżeli przyjmiesz postanowienie przełożonego zamiast zaskarżać jego decyzję do sądu. W ten sposób zaoszczędzisz czas i będziesz mógł zastanowić się, co możesz zrobić dalej.
Zwolnienie dyscyplinarne – konsekwencje
Każda decyzja niesie za sobą pewne konsekwencje. Jeżeli zachowywałeś się nad wyraz nieodpowiedzialnie i lekkomyślnie możesz być pewien, że cierpliwość twojego pracodawcy w końcu się skończy. Zwolnienie dyscyplinarne będzie więc dla przełożonego nie tylko sposobem na poprawienie funkcjonowania firmy, ale również na ukaranie cię. Nie oszukujmy się - sama utrata zatrudnienia jest dość bolesna, w końcu znalezienie wymarzonej oferty pracy wcale nie jest takie proste. W wypadku zwolnienia dyscyplinarnego skutki mogą być jednak jeszcze dotkliwsze.
Jeżeli zostaniesz zwolniony dyscyplinarnie, stracisz pewne przywileje, które przysługiwałyby ci w innej sytuacji. Po pierwsze nie dostaniesz dni wolnych na poszukiwanie nowej pracy. Należą się one pracownikowi tylko w sytuacji, w której pracodawca zwolnił go za wypowiedzeniem. Poza tym stracisz też odprawę oraz będziesz mieć problemy z otrzymaniem świadczeń dla bezrobotnych. Jeśli otrzymałeś dyscyplinarkę w ciągu 6 miesięcy poprzedzających zarejestrowanie się w urzędzie pracy – zgodnie z prawem zasiłek będzie ci przysługiwał dopiero 180 dni od terminu rejestracji. W momencie, w którym jesteś uprawniony do pobierania go jedynie przez pół roku – nie otrzymasz go wcale. Co ciekawe, nawet jeśli zostaniesz zwolniony dyscyplinarnie – wciąż będziesz musiał wykorzystać zaległy oraz bieżący urlop wypoczynkowy. Jak już wiesz, przy tej formie rozwiązania umowy okres wypowiedzenia, w którym mógłbyś wziąć wolne, nie obowiązuje. Dlatego też powinnością pracodawcy będzie wypłacenie ci ekwiwalentu pieniężnego za cały niewykorzystany urlop.
Jest jednak jeszcze jedna, zasadnicza konsekwencja zwolnienia dyscyplinarnego. Mianowicie zostanie ono wpisane do świadectwa pracy. To z kolei będzie miało długofalowe skutki. Co prawda nie masz obowiązku podawania w swoim CV przyczyn, dla których zakończyłeś współpracę z poprzednią firmą. Mimo to, potencjalny pracodawca ma prawo zażądać od ciebie przedstawienia mu dokumentów potwierdzających dotychczasowe zatrudnienie. Wtedy nie będziesz mieć wyjścia – konieczne będzie dostarczenie świadectwa pracy, w którym znajdować się będą informacje o twojej niechlubnej przeszłości. Dlatego też, gdy podczas rozmowy kwalifikacyjnej rekruter zapyta cię o powody odejścia z poprzedniej pracy – lepiej nie kłam. Prawda i tak wyjdzie na jaw, a ty poprzez zatajanie tak ważnych informacji wyjdziesz na jeszcze mniej wiarygodnego.
Musisz także pamiętać, że jeśli chodzi zwolnienie dyscyplinarne, świadectwo pracy będzie nim obciążone dożywotnio. Ten wpis do akt nie ulega przedawnieniu i każdy kolejny pracodawca będzie miał możliwość poznania powodów odejścia z pracy. Nawet jeżeli przytrafiło ci się zwolnienie dyscyplinarne – nie załamuj się. Taki „wilczy bilet” potrafi skutecznie utrudnić poszukiwania nowego miejsca zatrudnienia, ale tak naprawdę nie przekreśla szans na zdobycie pracy. Wszystko zależy od ciebie i od tego, jak będziesz umiał się zaprezentować. Oczywiście, taki wpis w aktach będzie już zawsze sygnałem ostrzegawczym dla rekrutera. Mimo to, wielu pracodawców decyduje się dać osobom zwolnionym dyscyplinarnie drugą szansę.
Jak mogłeś się dowiedzieć z naszego artykułu, dyscyplinarne zwolnienie jest sytuacją, której lepiej unikać. Dlatego zanim zrobisz coś lekkomyślnego – zawsze pomyśl o konsekwencjach, jakie może to za sobą pociągnąć. Poza tym staraj się rzetelnie wypełniać swoje obowiązki. Aby było to łatwiejsze, powinieneś znaleźć wymarzone miejsce zatrudnienia, gdzie w pełni będziesz mógł się realizować. Pomożemy ci w tym. Już teraz zapoznaj się z najnowszymi ofertami pracy na stronie Absolvent.pl i znajdź pracodawcę, u którego rozwiniesz skrzydła!
