Umowa na zastępstwo jest specyficznym rodzajem zatrudnienia. Należy do tzw. umów terminowych i podlega pod przepisy prawa pracy, jednak pod pewnymi względami różni się nieco od zwykłej umowy o pracę. Kiedy można ją zawrzeć? Czym się charakteryzuje? W naszym dzisiejszym artykule przedstawiamy 10 rzeczy, o których powinieneś pamiętać podejmując decyzję o podpisaniu tego typu umowy.
Pracodawca może zaproponować ci różne formy zatrudnienia. Ma dyspozycji umowy cywilnoprawne, takie jak umowa o dzieło czy umowa zlecenie, a także umowę B2B czy umowę o pracę. Ta ostatnia forma zatrudnienia jest najchętniej wybierana przez pracowników. Zalicza się do niej także umowa o pracę na zastępstwo, jednak może być ona zawarta tylko w szczególnych okolicznościach.
1. Umowa na zastępstwo to terminowa umowa o pracę
Zgodnie z nowelizacją kodeksu pracy, jaka nastąpiła 22 lutego 2016 r. umowa na czas zastępstwa uważana jest za podtyp umowy o pracę. Oznacza to, że ta odmiana zatrudnienia nie jest wyodrębniona oddzielnymi przepisami, jak to miało miejsce wcześniej. Stanowi ona po prostu rodzaj umowy o pracę na czas określony. W tym wypadku wyjątkowo ważna jest właśnie terminowość zatrudnienia.
2. Umowa o zastępstwo może być zawarta w określonej sytuacji
Czasami zdarza się tak, że stały pracownik przez dłuższy okres nie może pojawić się w pracy. Gdy jego nieobecność jest usprawiedliwiona – pracodawca nie może go zwolnić. Dzieje się tak w przypadku osób, które chronione są przez prawo pracy. Do powodów, które uniemożliwiają zakończenie współpracy mimo przedłużającej się nieobecności należą:
- Długa choroba
- Urlop macierzyński lub wychowawczy
- Urlop bezpłatny
Oczywiście w takiej sytuacji obowiązkiem pracodawcy jest zapewnienie odpowiedniego funkcjonowania firmy, mimo nieobecności jednego z pracowników. Skoro nie może on zwolnić takiej osoby, prawo daje mu możliwość zatrudnienia kogoś na jej miejsce. To właśnie moment, w którym zastosowanie ma umowa zastępstwa.
3. Treść umowy na zastępstwo
Zgodnie z kodeksem pracy, umowa na zastępstwo powinna zawierać takie same elementy jak zwykła umowa o pracę na czas określony. Są nimi:
- Strony umowy (czyli dane zarówno pracownika, jak i pracodawcy)
- Rodzaj i miejsce wykonywanej pracy
- Wysokość wynagrodzenia wraz z wyszczególnieniem wszystkich jego składników
- Wymiar czasu pracy (określenie czy jest to pełny czy niepełny etat)
- Termin rozpoczęcia świadczenia pracy
Oprócz tego, w przypadku pracy na zastępstwo powinny pojawić się też dodatkowe informacje, mające na celu określić podstawy do zawarcia tego typu umowy. Chodzi tu o podanie okoliczności i przyczyn, jakie doprowadziły do jej podpisania. Są nimi głównie choroba pracownika oraz przebywanie na urlopie macierzyńskim, wychowawczym lub bezpłatnym. Poza tym konieczne jest też podanie danych osoby zastępowanej (jej imienia i nazwiska).
Warto też, aby ten rodzaj umowy sporządzony został na piśmie. Dzięki temu w łatwy sposób można uniknąć wszelkich nieporozumień.
4. Obowiązki w pracy na zastępstwo
Podpisując umowę na zastępstwo, podejmujesz się wykonywania tej samej lub podobnej pracy, jak pracownik którego zastępujesz. Zakres twoich obowiązków nie musi w pełni pokrywać się z tym, który ma nieobecna osoba, nie ma jednak prawa poza niego wykraczać. Oznacza to, że liczba stawianych przed tobą zobowiązań może być mniejsza, jednak narzucanie ci dodatkowej pracy, znacząco różniącej się od zadań wykonywanych przez zastępowanego pracownika jest niezgodne z przepisami. W takim przypadku doszłoby do obejścia prawa. Wykonując zupełnie inną pracę można bowiem mówić o zatrudnieniu nowego pracownika, a nie o umowie na zastępstwo.
5. Warunki zatrudnienia
Na mocy umowy o pracę na zastępstwo twoje obowiązki powinny być podobne do tych wykonywanych przez zastępowanego pracownika. Mimo to pracodawca nie musi zatrudniać cię na takich samych warunkach. Chodzi tu głównie o wymiar czasu pracy, a także wynagrodzenie i dodatkowe świadczenia.
- W przypadku, w którym nieobecny pracownik wykonywał swoje obowiązki w wymiarze pełnego etatu, pracodawca może zaproponować ci inny wymiar czasu pracy (np. ½ lub ¾ etatu)
- Jeżeli zastępowana osoba miała dostęp, np. do służbowego telefonu czy samochodu, pracodawca nie musi zapewnić tych świadczeń również tobie
- Pracodawca nie jest zobowiązany do wypłacenia ci takiego samego wynagrodzenia, jakie przysługiwało zastępowanej osobie. W tej sytuacji istotne jest jednak, aby należna ci pensja odpowiadała rodzajowi pracy i kwalifikacjom potrzebnym do jej świadczenia. Powinna także uwzględniać ilość i jakość wykonywanej pracy. Wynagrodzenie nie powinno być również mniejsze od najniższej pensji przysługującej na danym stanowisku.
6. Kiedy umowa na zastępstwo się rozwiązuje?
W związku ze specyfiką pracy na zastępstwo ustaje ona w momencie powrotu nieobecnego pracownika. Dlatego też w większości wypadków pracodawca powinien podać konkretny termin, w którym taka umowa wygaśnie. Nie jest to jednak możliwe w każdej sytuacji. Czynnikiem determinującym są tu okoliczności i przyczyny usprawiedliwionej nieobecności pracownika. O ile w przypadku urlopu wypoczynkowego można wskazać konkretną datę jego zakończenia, o tyle, jeśli pracownik przebywa na zwolnieniu chorobowym, będzie to znacząco utrudnione. Nie można bowiem ściśle określić terminu końca choroby. W związku z tym, w umowie wystarczy umieścić zapis o tym, że stosunek pracy zostaje zawarty na czas nieobecności pracownika. Podawanie konkretnej daty rozwiązania umowy będzie wtedy zbędne.
Mimo to pracodawca nie musi zatrudnić cię na cały okres trwania absencji swojego stałego pracownika. Czas trwania umowy na zastępstwo może być krótszy. W tej sytuacji konieczna będzie odpowiednia adnotacja, określająca datę rozwiązania stosunku pracy.
7. Czy umowa na zastępstwo wlicza się do limitu umów?
Umowa o pracę na czas określony ograniczona jest pewnymi limitami. Może być ona zawarta jedynie na okres nie dłuższy niż 33 miesięcy. Ponadto, jeżeli dany pracodawca zawiera z pracownikiem trzecią umowę terminową, zgodnie z przepisami prawa pracy automatycznie, staje się ona umową o pracę na czas nieokreślony.
Umowa na zastępstwo nie podlega jednak powyższym zasadom, mimo iż uznawana jest za podtyp terminowych umów o pracę. To znacząca różnica. Oznacza to, że pracodawca bez przeszkód może zawrzeć trzecią i kolejną umowę na zastępstwo z tym samym pracownikiem.
8. Uprawnienia pracownicze w pracy na zastępstwo
W przypadku umowy na zastępstwo kodeks pracy zapewnia pracownikowi te same uprawnienia i przywileje, co przy zwykłej umowy o pracę. To bardzo ważna informacja, ponieważ przynosi to osobom zatrudnionym wiele korzyści. Do przysługujących praw należą więc, m.in.:
- Płatne dni wolne. Gwarantowany przez umowę na zastępstwo urlop wypoczynkowy przysługuje w takim samym wymiarze, co w wypadku każdej innej umowy o pracę
- Płatne zwolnienie chorobowe
- Naliczanie stażu pracy
- Umowa na zastępstwo zapewnia doliczenie przepracowanego czasu na normalnych zasadach
- Płaca minimalna
- Odprowadzanie przez pracodawcę składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne
9. Ciąża a umowa na zastępstwo
Przy pracy na umowę o zastępstwo ciąża pracownicy jest szczególną sytuacją. W przypadku umowy o pracę na czas określony ciężarna kobieta chroniona byłaby prawem. Pracodawca musiałby przedłużyć jej zatrudnienie aż do dnia porodu, nawet jeśli umowa planowo wygasałaby po 3. miesiącu ciąży. W wypadku pracy na zastępstwo reguła ta jednak nie obowiązuje. Mimo ciąży pracownicy, umowa może więc zostać rozwiązana wraz z upływem terminu na jaki została zawarta.
10. Umowa na zastępstwo a wypowiedzenie
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, umowa na zastępstwo wygasa:
- Wraz z powrotem nieobecnego pracownika do pracy
- Z dniem, który został określony w umowie
- Gdy usprawiedliwiona nieobecność pracownika przeradza się w nieobecność nieusprawiedliwioną
W razie potrzeby można ją jednak zakończyć wcześniej. W przypadku umowy na zastępstwo wypowiedzenie możliwe jest na takich samych warunkach, jak przy innych umowach o pracę. Oznacza to, że współpraca może zostać zakończona:
- Na mocy porozumienia stron - w dowolnym momencie trwania umowy
- Za wypowiedzeniem - może je złożyć w każdym czasie zarówno pracownik, jak i pracodawca
- Bez wypowiedzenia - z winy pracownika (wówczas zastosowanie ma zwolnienie dyscyplinarne) lub z winy pracodawcy
Przy rozwiązaniu umowy na zastępstwo okres wypowiedzenia obowiązuje w przypadku wypowiedzenia. Kilka lat temu wynosił jedynie 3 dni, jednak na mocy nowelizacji kodeksu pracy dziś kształtuje się on w następujący sposób:
- 2 tygodnie, jeśli pracownik pracował krócej niż 6 miesięcy
- 1 miesiąc, gdy zatrudnienie trwało minimum 6 miesięcy
- 3 miesiące dla osoby pracującej w danej firmie przynajmniej 3 lata
Jak właśnie się dowiedziałeś, umowa na zastępstwo jest bardzo podobna do zwyczajnej umowy o pracę na czas określony. Co więcej – uznaje się ją za podtyp tego rodzaju zatrudnienia. Istnieje jednak kilka znaczących różnic, o których należy pamiętać. Dlatego też, zanim zdecydujesz się podjąć pracę na takich warunkach, zastanów się, czy na pewno będzie to dla ciebie korzystne.
Interesuje cię zatrudnienie tymczasowe, np. na podstawie umowy na zastępstwo? A może szukasz stałej pracy? Zapoznaj się z najnowszymi ofertami pracodawców na stronie Absolvent.pl i znajdź firmę, która będzie ci odpowiadać!
