Zachowanie odpowiedniej równowagi pomiędzy życiem prywatnym i służbowym jest niezwykle istotne. Nie od dziś wiadomo, że nie samą pracą człowiek żyje. I choć każdy z nas potrzebuje odpoczynku, w dzisiejszych czasach wiele osób o tym zapomina i poświęca każdą wolną chwilę rozwijaniu swojej kariery. To z kolei negatywnie odbija się nie tylko na zdrowiu psychicznym czy fizycznym, ale również na relacjach międzyludzkich. Stres, zmęczenie czy rozluźnienie więzi z rodziną to tylko niektóre z symptomów zaburzonego work-life balance. Jak więc zachować odpowiednią równowagę w życiu? Co zrobić, by efektywnie wykorzystywać czas wolny? Okazuje się, że wystarczy pamiętać o kilku zaleceniach, o których przeczytasz w dalszej części naszego artykułu.
W dzisiejszym świecie coraz częściej na pierwszym miejscu stawiana jest kariera. Ciągły pęd za jak najlepszymi wynikami czy awansem, a także presja ze strony przełożonych sprawiają, że ludzie pracują nie tylko coraz szybciej, ale również coraz dłużej. Oczekuje się od nich maksymalnego zaangażowania w obowiązki zawodowe, a także wymaga zarówno wielozadaniowości, jak i zostawania w miejscu zatrudnienia w godzinach nadliczbowych. Tak naprawdę cierpi na tym nie tylko ich życie osobiste, ale również zawodowe. Brak odpoczynku czy odpowiedniego zadbania o własne potrzeby nigdy nie sprzyja efektywności pracy. Dlatego właśnie zwrócenie uwagi na work-life balance jest w interesie zarówno pracowników, jak i pracodawców.
Czym jest work-life balance?
Koncepcja równowagi między życiem prywatnym i zawodowym powstała na przełomie lat 70. i 80. XX w. W tamtym czasie pod wpływem rozwoju gospodarczego stopień zaangażowania pracowników w obowiązki zawodowe gwałtownie wzrósł, co doprowadziło do powstania nowych problemów społecznych, takich jak pracoholizm czy wypalenie zawodowe. W XXI w. kwestie te są wciąż obecne na rynku pracy. Skutkują one spadkiem wydajności pracowników oraz ich ogólnym przemęczeniem. Idea work-life balance jest więc próbą wypracowania zasad, które mają na celu odnalezienie równowagi pomiędzy angażowaniem się w sferę służbową i prywatną. Tak naprawdę nie chodzi jednak o oddzielenie pracy od reszty życia. Istota tej koncepcji zawiera się w umiejętnym wyznaczeniu proporcji między obowiązkami zawodowymi a czasem wolnym, co niezbędne jest do utrzymania życiowej harmonii.
Zapracowany jak Polak
W ostatnich latach problem przepracowania dotyka coraz większą liczbę osób w naszym kraju, co ma swoje odbicie również w statystykach. Zgodnie z przepisami, wymiar czasu pracy w Polsce w skali tygodnia wynosi 40 godzin. Badanie przeprowadzone w 2017 r. przez Kantar Millward Brown pokazuje jednak, że Polacy pracują dłużej. Według danych przedstawionych przez firmę średni czas pracy wynosi 45 godzin tygodniowo i rośnie proporcjonalnie do zarobków. Pracownicy, którzy otrzymują pensję na poziomie przekraczającym 3999 zł często poświęcają na wypełnianie swoich obowiązków zawodowych ponad 50 godzin w ciągu tygodnia. Podobnie jest w wypadku osób prowadzących własną działalność gospodarczą.
Wyniki innego badania, opublikowane w 2018 r. przez Eurostat, są nieco bardziej optymistyczne. Według nich Polacy pracują średnio nie 45, a 41,1 godzin tygodniowo. Ten wynik w skali Unii Europejskiej wciąż jest jednak wysoki. Na jego podstawie można stwierdzić, że jesteśmy 5. najbardziej zapracowanym narodem w tej części świata. Z czego może to wynikać? Zakłada się, że przyczyną tego stanu rzeczy jest fakt, że wciąż jesteśmy tzw. „społeczeństwem na dorobku”. W porównaniu do krajów Europy Zachodniej średnie zarobki w Polsce wciąż są niewysokie, dlatego też Polacy, aby uzyskać stabilność finansową, gotowi są pracować dłużej i dawać z siebie jak najwięcej.
Być może również to jest powodem, dla którego koncepcja work-life balance w Polsce nie cieszy się jeszcze dużą popularnością. Badanie Confidence Index przeprowadzone w 2016 r. przez firmę Michael Page ujawniło, że 19,2 % Europejczyków skłonna jest zmienić pracę w momencie, w którym równowaga między życiem prywatnym i zawodowym jest zaburzona. Dla Polaków ta kwestia nie jest aż tak istotna – jedynie 10% z nas rozpoczęłoby poszukiwania nowego miejsca zatrudnienia z powodu braku work-life balance. Mimo to, świadomość konieczności zachowania równowagi w życiu stopniowo rośnie.
Życie to nie tylko praca
Obecnie dość powszechne jest przekonanie, że to praca nadaje sens życiu. Przynosi satysfakcję, daje poczucie spełnienia czy odniesionego sukcesu, a płynące z niej korzyści materialne poprawiają komfort życia. Nie da się ukryć - praca jest istotną częścią naszego życia i nie da się jej odciąć grubą linią od pozostałych jego aspektów. Pracując na etacie każdego dnia spędzasz średnio 8 godzin w miejscu swojego zatrudnienia, co stanowi 1/3 doby. Jednak co z pozostałymi 16 godzinami? Pamiętaj, że są one równie ważne i znacząco wpływają na twoje poczucie satysfakcji. Musisz mieć świadomość tego, że życie to nie tylko praca, ale też to co następuje po niej. Jeżeli umiejętnie połączysz wykonywanie obowiązków służbowych z efektywnym wykorzystywaniem czasu wolnego, osiągniesz pożądany stan równowagi.
Jak osiągnąć work-life balance?
W wypadku work-life balance, przykładów na jego osiągnięcie jest tyle, ilu jest ludzi. W końcu każdy jest inny, a więc inaczej też podchodzi do kwestii zarówno zawodowych, jak i tych dotyczących życia prywatnego. Są jednak pewne wytyczne, których przestrzeganie bez wątpienia pomoże każdemu, kto chce zyskać większy balans.
1. Ustal priorytety
Równowaga praca-życie nie będzie możliwa, jeśli nie ustalisz co jest dla ciebie w danym momencie najważniejsze. Musisz wiedzieć, czego chcesz. Jeśli określisz swoje cele, będziesz w stanie funkcjonować w sposób bardziej produktywny. Pamiętaj jednak, żeby nie zaniedbywać żadnej ze sfer życia. Wyznacz swoje priorytety zarówno w pracy, jak i w środowisku prywatnym. Możesz też porozmawiać o tym z innymi. Być może sam nie dostrzegasz tego, że zbyt wiele uwagi poświęcasz pracy, na czym cierpi twoja rodzina. Perspektywa osób trzecich bywa czasem bardzo odświeżająca. Gdy już to zrobisz, pozostaje ci trzymanie się swoich ustaleń i konsekwentne ich realizowanie.
2. Postaw na efektywne zarządzanie czasem
Organizacja czasu pracy jest bardzo istotna. Dzięki niej o wiele łatwiej osiągniesz harmonię w życiu. Zacznij planować. Zrób listę obowiązków, jakie musisz wykonać w ciągu jednego dnia i orientacyjny czas, w jakim powinieneś uporać się z każdym z nich. Potem po prostu sukcesywnie wypełniaj swoje zadania. Oczywiście, nie zawsze wszystko pójdzie po twojej myśli, jednak wszystko jest kwestią wprawy. Stopniowo nauczysz się sztuki skutecznego planowania. Pamiętaj również, aby nie przenosić życia osobistego do pracy. Jeżeli nie musisz – nie pisz smsów do znajomych czy rodziny i nie dzwoń do nich. Wyłącz też media społecznościowe. Zamiast przesiadywać na Facebooku czy innych portalach, skup się na swoich obowiązkach. Postaraj się też usunąć ze swojego stanowiska pracy wszystko to, co może cię rozpraszać. Dzięki temu nie będziesz marnować czasu, tylko go zaoszczędzisz. Być może zostawanie w godzinach nadliczbowych w firmie nie będzie już twoją codziennością.
Kwestia zarządzania czasem dotyczy jednak również życia prywatnego. Jeżeli masz problemy z oderwaniem się od pracy nawet po jej zakończeniu – w tym wypadku również sporządź listę. Tym razem umieść na niej wszystkie aktywności, które chciałbyś zrobić w wolnym czasie. W swoich planach uwzględnij nie tylko spotkania z rodziną i znajomymi, ale także chwilę tylko dla ciebie.
3. Nie bądź perfekcjonistą za wszelką cenę
Chyba każdy lubi dobrze wykonywać swoją pracę. Potrafi to przynieść dużą satysfakcję, a pochwały ze strony przełożonych motywują do dalszego wysiłku. Czasem jednak warto trochę odpuścić. Sprawne i dokładne wypełnianie swoich obowiązków nie oznacza zawsze perfekcjonizmu. Jeżeli obsesyjnie będziesz zwracać uwagę na wszystkie, nawet najmniej istotne szczegóły, taka postawa nie doprowadzi cię do niczego dobrego. Będziesz stale napięty i zestresowany, a swoje zadania służbowe będziesz przenosić na grunt domowy. Wszystko, byleby tylko wykonać je idealnie. Prawda jest jednak taka, że w większości wypadków wystarczy, że zrobisz je po prostu dobrze. Nie jest to w żadnym wypadku zachęta do lenistwa – po prostu pracowanie ponad własne siły w dłuższej perspektywie czasu przyniesie skutek odwrotny od zamierzonego. Dlatego też zwolnij tempo i postaraj się zachować zdrowy dystans.
4. Wyznacz swoje granice
Wyznaczanie granic to nic innego jak umiejętność bycia asertywnym. Jest to istotne zarówno w środowisku zawodowym, jak i prywatnym. Nie pozwól, aby ktoś przerzucał na ciebie swoje obowiązki. Jak często zdarzyło się, że zgodziłeś się na coś, na co nie miałeś ochoty? Być może zrobiłeś to dla świętego spokoju lub by nie zawieść czyichś oczekiwań. Przecież odmowa pokazałaby, że jesteś niemiłą osobą, prawda? Nic bardziej mylnego. Musisz zadbać o swoje własne potrzeby, bo nikt tego nie zrobi za ciebie. Dlatego też czasami po prostu musisz nauczyć się mówić „nie”. Jeżeli wyznaczysz sobie granice i przedstawisz je innym – o wiele łatwiej będzie ci odzyskać kontrolę nad własnym czasem i życiem.
5. Odetnij się od pracy
Oczywiście, kompletne odcięcie się od obowiązków zawodowych nie jest możliwe. Rzadko zdarza się tak, że ktoś pracuje od 8:00 do 16:00, a potem żadna, nawet najmniejsza myśl o pracy nie zaprząta mu głowy. Mimo to, postaraj się jednak znaleźć czas, w którym odetniesz się od obowiązków zawodowych. Gdy tylko możesz – nie zabieraj pracy do domu. Jeżeli codziennie wracasz do swojego mieszkania i pierwszą rzeczą, jaką robisz jest sprawdzenie służbowej skrzynki mailowej… to być może czas się zastanowić czy na pewno tak powinno być. Zdarzają się sytuacje, w których po prostu trzeba być „pod telefonem”, jednak nie jest tak zawsze. Gdy masz szansę na chwilę oddechu po pracy – wykorzystaj ją. Nadgorliwość w tej kwestii nie wyjdzie ci na dobre. Im więcej swojego czasu wolnego poświęcisz na pracę, tym większe prawdopodobieństwo, że dotknie cię wypalenie zawodowe. Przepracowanie i stres to główne przyczyny tego syndromu.
6. Naucz się odpoczywać
Ten punkt może wydawać ci się dziwny. W końcu to przecież naturalna czynność, więc odpoczywać powinien umieć każdy. Okazuje się jednak, że jest inaczej. Według raportu Monitor Rynku Pracy z 2015 r. opublikowanego przez Instytut Badawczy Randstad aż 36% Polaków nie potrafi zapomnieć o pracy podczas swojego urlopu. Dlatego najważniejsze jest, abyś dał sobie prawo do relaksu. Prawda jest taka, że zawsze znajdzie się coś do zrobienia. Czasem jednak warto odejść od swoich obowiązków, zarówno zawodowych jak i domowych. Nie musisz być produktywny 24 godziny na dobę. Podczas urlopu rób to, co sprawia ci przyjemność, a nie tylko to, co musisz. Odpoczynek po pracy nie będzie skuteczny, gdy cały swój wolny czas poświęcisz na nadrabianie zaległych spraw.
7. Znajdź swoją odskocznię
Dobrym pomysłem na zrównoważenie życia zawodowego i prywatnego jest znalezienie zajęcia, które pozwoli ci się w całości oderwać od myśli o pracy. Dlatego też wykorzystaj czas wolny na rozwijanie swoich pasji. Szczególnie dobry wpływ na nasze ciało i umysł ma uprawianie sportu. Nawet gdy nie jesteś fanem aktywności fizycznej, postaraj się przeznaczyć chociaż kilkanaście minut dziennie na krótką gimnastykę, przejażdżkę rowerem czy jogę. W ten sposób rozluźnisz się i znacznie zredukujesz poziom stresu.
8. Spędzaj czas z bliskimi
Wiele osób staje przed wyborem kariera a rodzina. Tak naprawdę nie trzeba rezygnować z jednej z tych rzeczy, ponieważ można je połączyć. Wszystko zależy od wspomnianej wcześniej organizacji czasu. Jeżeli twoim priorytetem życiowym jest rozwój zawodowy, mimo wszystko nie zapominaj o pielęgnowaniu relacji z bliskimi. Staraj się regularnie spotykać się z rodziną i przyjaciółmi. Gdy nie masz czasu, nawet kilkuminutowa rozmowa jest o wiele lepsza niż izolowanie się od otoczenia, dlatego nie zamykaj się w skorupie pracy. Zamiast samotnie jeść obiad na mieście, zjedz go z bliskimi. Wyjdź z nimi na spacer lub przynajmniej do nich zadzwoń. Pamiętaj, że utrzymywanie relacji międzyludzkich jest niezwykle ważne dla twojego zdrowia psychicznego. Gdy będziesz otoczony przez przyjaźnie nastawionych ludzi, którzy okazują ci zrozumienie o wiele łatwiej poradzisz sobie ze stresem.
9. Buduj równowagę krok po kroku
Jeżeli prowadzisz nieregularny tryb życia będzie ci trudno wprowadzić powyższe rady z dnia na dzień. Nic dziwnego, w końcu jesteś przyzwyczajony do zupełnie innego porządku. Ale wszystko da się wypracować. Daj sobie na to czas. Nie zabieraj się za gwałtowne przebudowywanie swoich nawyków. W ten sposób tylko się zniechęcisz i wszystkie twoje plany zakończą się fiaskiem. Przykładowo jeżeli codziennie pracujesz w godzinach nadliczbowych (przy założeniu, że nie wymaga tego od ciebie pracodawca), postaraj się wychodzić z pracy o normalnej porze przynajmniej raz w tygodniu. To i tak będzie dla ciebie duża rewolucja. Dlatego też nie bierz na siebie za dużo i staraj się wprowadzać zmiany przy zachowaniu zdrowego rozsądku.
Jak widzisz, nie trzeba od razu wydawać pieniędzy na specjalistyczne kursy, które mają nauczyć cię, jak pogodzić życie zawodowe z prywatnym. W przypadku work-life balance szkolenia stały się ostatnimi czasy bardzo popularne, jednak przy odrobinie chęci i zaangażowania równowagę w życiu można osiągnąć na własną rękę.
Kompetentny pracodawca ci pomoże
Jak już wspomnieliśmy, równowaga praca-życie jest nie tylko w interesie pracownika, ale również pracodawcy. Mimo iż nie jest to jeszcze tak popularna praktyka jak na Zachodzie, również w Polsce firmy coraz częściej zwracają uwagę na zapewnienie swoim podwładnym jak najlepszych warunków, umożliwiających zachowanie work-life balance. Ich działania wpisują się w trend corporate wellness, zgodnie z którym szczęśliwy, wypoczęty i zadowolony pracownik to siła, na której można zbudować sukces przedsiębiorstwa. W ramach poprawienia balansu między pracą a życiem prywatnym, wielu pracodawców oferuje takie przywileje jak chociażby elastyczny czas pracy czy możliwość pracy zdalnej. Dobrze zorganizowany pracownik z pewnością efektywnie to wykorzysta, z pożytkiem zarówno dla siebie, jak i dla firmy.
Jak właśnie się przekonałeś, osiągnięcie odpowiedniego work-life balance co prawda może być trudne, ale nie jest niemożliwe. Wszystko zależy od ciebie i od twojego samozaparcia. Jeśli będziesz sukcesywnie dążyć do celu, na pewno ci się powiedzie. Musisz pamiętać, że główna zasada tej koncepcji opiera się nie na całkowitym oddzieleniu od siebie pracy i życia prywatnego, a na znalezieniu sposobu, w jaki można skutecznie je połączyć. Dlatego też niech obowiązki zawodowe nie przeszkadzają twojemu życiu osobistemu i na odwrót. Naucz się balansować między tymi dwiema sferami tak, żeby ze sobą współgrały, a nie wzajemnie się wykluczały.
Niektóre miejsca zatrudnienia ułatwiają złapanie równowagi między pracą a życiem prywatnym. Dlatego też sprawdź najnowsze oferty pracy na stronie Absolvent.pl! Poświęć też chwilę i zapoznaj się z opiniami o firmach. W ten sposób już teraz dowiesz się, którzy pracodawcy dbają o zapewnienie corporate wellness!
